Erfgoed van patronen

Digital Weaving Noorwegen rapporteert over samenwerkingsproject met Stiftung Mensch

Het Noorse textieltechnologiebedrijf "Digital Weaving Norway", waarvan het digitale jacquardweefgetouw TC2 gebruikt wordt door de studenten textieldesign, doet in zijn laatste internationale nieuwsbrief verslag van het huidige Beiderwand-project:

"De Duitse textielontwerpster en weefster Lucia Schwalenberg maakte onlangs deel uit van de workshop Beiderwand-weven waar de deelnemers het historische weefpatroon onderzochten. De workshop vond plaats in de 'Stiftung Mensch' (Stichting Mens), die gevestigd is in het authentieke gebouwencomplex 'Altes Pastorat' in Meldorf, Sleeswijk-Holstein (Duitsland).

Lucia Schwalenberg, die de projectcoördinator voor deze workshop was, heeft al soortgelijke projecten geleid in het Tuchmacher Museum Bramsche (Stoffenmakersmuseum in Bramsche) en aan de Textielafdeling van de Universiteit van Osnabrück. Hieronder vertelt ze meer over de workshop ...

De weefwerkplaats Meldorf is een cultureel monument dat 100 jaar geleden werd opgericht als onderdeel van het "Dithmarscher Landesmuseum". Een deel van het erfgoed van de werkplaats is het grote aantal jacquardpatronen die op ponskaarten zijn opgeslagen, evenals de historische mechanische jacquardweefgetouwen, de antieke weefaccessoires en -gereedschappen en een archief van tekeningen en geweven monsters. De werkplaats wordt gerund door mensen met een handicap.

De stichting 'Stiftung Mensch' heeft een volledige inventaris van hun patronen gemaakt en de collectie opnieuw gelanceerd om de culturele schat te beschermen. Er zijn technische beschrijvingen gemaakt en de werkplaats is systematisch opnieuw gestructureerd. Het doel was om de zeer speciale Beiderwand-patronen van de regio onder de aandacht te brengen.

De stukken in de Beiderwand-collectie van de Meldorf Museum Workshop hebben interessante namen, zoals Kleine en Grote Levensboom, Bernward, Phyramus en Thysbe, Gebogen Tulp, Kleine Tulp, Grote Tulp, Eenhoorn, Hertzhorn, Vogelpatroon, Vissershaven, Kleine Zeilboten, Gaushorn, Gotland, Hert, De Vier Continenten, Madonna en Jutland.

Er bevinden zich kostbare Beiderwand-stukken uit Meldorf in de volgende collecties: het Duitse Nationale Museum in Nürnberg, het Schleswig-Holstein County Museum in Schloß Gottorf en in de musea in Flensburg en Hamburg. In de 17e en 18e eeuw werden Beiderwand-weefsels erg populair, vooral in Sleeswijk-Holstein, dat in het noorden van Duitsland/zuidelijke deel van het vasteland van Denemarken/Jutland ligt.

De patronen zijn afgeleid van damastpatronen uit de 13e en 14e eeuw. Beiderwandweefsels waren vooral populair in woonkamers van boerderijen, waar ze werden gebruikt als gordijnen en als bedovertrekken op 'ingebouwde' bedden, de zogenaamde 'Alcoves'. Typische materialen in Beiderwand-weefsels zijn linnengaren in de inslag in beide kettingstelsels, grondschering en bindschering, en een grove wol in de patrooninslag. De weefstructuur is een soort dubbelbinding, met gebieden die met elkaar verbonden zijn en gebieden die zakken vormen.

De kettingverhouding is meestal 4:1 tussen grondschering en bindketting. De stofoppervlakken vertonen een contrastrijk positief-negatief beeld. De naam Beiderwand (=twee kanten) kan verwijzen naar de twee duidelijk verschillende stofoppervlakken als gevolg van de dubbelgeweven structuur en de twee materialen. In het Germaanse taalgebied komt het stamwoord -wand voor in andere Duitse woorden zoals Canvaswat betekent platbinding/tabby en Badjaswat kledingstuk/jas betekent. De oorsprong van weven komt van vlechten, zoals in Wondbetekent verstrengeld of gevlochten, zoals muren gevlochten van wilgen.

De patronen zijn ofwel geometrisch, wat betekent dat ze op weinig tot veel schachten geweven kunnen worden, ofwel decoratief/figuratief, wat betekent dat ze op damastweefgetouwen met meerdere schachten of jacquardweefgetouwen geweven moeten worden.

Nadat de traditionele patronen geregistreerd waren, was deel twee van het project gewijd aan de samenwerking met de textielafdeling van de Universiteit van Osnabrück: Onder leiding van hun universiteitsdocente Lucia Schwalenberg begonnen de studenten tijdloze geometrische Beiderwand-ontwerpen te ontwikkelen. Ze waren ofwel contrasterend zwart-wit of met felle kleurschakeringen. Ze werden geweven met organische, natuurlijke tweedgarens uit Ierland, die doen denken aan de oorspronkelijk handgesponnen en handgeverfde garens die in de historische textiel gebruikt werden.

Deze nieuwe ontwerpen worden op dit moment geweven op het TC2 weefgetouw in de textielafdeling in Osnabrück. Een kleine selectie van de patronen van de studenten zal vervolgens worden overgezet op ponskaarten voor de jacquardweefgetouwen in de Beiderwand-Workshop Meldof, zodat de Workshop mijn hedendaagse ontwerpen kan toevoegen aan hun historische patroongeschiedenis.

Het overzetten van bestanden naar jacquard harde kaarten werd mogelijk dankzij de gelukkige situatie dat workshopleider Wolfgang Sternberg erin slaagde om zowel de ponsmachine als de ponskaartnaaimachine die in de Beiderwand-werkplaats Meldorf stonden, te herstellen.

Een tentoonstelling met historische en hedendaagse Beiderwand-patronen is gepland voor het voorjaar van 2021 in het Landesmuseum Dithmarschen in Meldorf. Dit unieke project combineert op elegante wijze de geweldige mogelijkheden van de digitale jacquard-weefgetouw TC2 en de historische jacquard-technologie met ponskaarten die bewaard is gebleven in de Beiderwandweberei Meldorf.

Over Lucia ...

Na haar studies Journalistiek (LMU München, Duitsland) en Textielontwerp (Hochschule Hannover, Duitsland), voltooide Lucia de Shuttle Course aan de Kunsthochschule Linz/Textiles Zentrum Haslach, Oostenrijk. Ze werkt als textielontwerpster en docente weven aan de Kunsthochschule Kassel en de Universiteit Osnabrück. Aan de Universiteit Osnabrück is ze onderzoeksmedewerker aan de afdeling Textiel. Ze werkt momenteel aan haar proefschrift over 'Genius loci - textiele gedenkplaatsen'.

Hints naar Beiderwand-bronnen zijn welkom op lucia.schwalenberg@uni-osnabrueck.de„

Tekst: Digitaal weven Noorwegen/Geetika Nautiyal

https://www.digitalweaving.no/heritage-of-patterns-beiderwand-weaving-workshop/

Foto's: Lucia Schwalenberg