Een jurk voor op tafel

Ontwikkeling van een jacquard tafellinnencollectie

Tafellinnen - riten en geschiedenis

Samenkomen om te eten heeft al sinds de archaïsche tijd een gemeenschapsvormende, elementaire kracht. Het is een van de existentiële basisvormen van samenleven. Het biedt oriëntatie, verzamelt en verbindt. Naast de pure behoefte om te eten, heeft het sociale, rituele en zelfs religieuze wortels.^{vgl. 1} Dit geldt zowel in de familie- en vriendenkring als op het niveau van de arbeidswereld, de maatschappij en de statenwereld.^{vgl. 2}

De zorgvuldig gedekte tafel maakt deel uit van de gezamenlijke maaltijd. Als uitnodigend gebaar is de gedekte tafel een symbool van gastvrijheid en gemeenschap als centrale deugden van de menselijke cultuur.

Een oorspronkelijke vorm van de tafel is het altaar. In het christendom wordt het de Mensa domini genoemd, de Tafel van de Heer, als verwijzing naar het Laatste Avondmaal van Jezus met zijn discipelen. Het vaste attribuut van het altaar is een altaarkleed van geweven wit linnen. Samen met de doeken voor de hostiehouder symboliseert het de lijkwade van Christus.^{vgl. 3}

"Het witte altaarkleed is het tafelkleed dat bij de Heilige Maaltijd hoort. Het feit dat het permanent op het altaar ligt, herinnert aan het fundamentele belang ervan (...) voor de eredienst van de gemeente. Voor het altaarkleed wordt handgeweven zuiver linnen gebruikt. Het (...) moet eerder eindigen bij de voorste rand van de refter of zelfs net ervoor, zodat het als een loper op het altaarbord rust."⁴

"Het oudste deksel van wit linnen had zijn reden in de interpretatie van hetzelfde aan het fijne linnen waarin het lichaam van Jezus was gewikkeld na de verwijdering van het kruis. Het altaarkleed is daarom altijd zo'n essentieel onderdeel geweest van de attributen van een altaar, dat het ontdoen ervan werd beschouwd als een ontheiliging van het heiligdom (...). Alleen tijdens de dagen van de Week van de Martelaren, Witte Donderdag, Char Friday en Paassabbat, (...) een symbolische herinnering aan Christus (...) verlaten door zijn discipelen en ontdaan van zijn kleren."⁵

De fijnste geweven linnen doeken behoren tot de vroege getuigenissen van textielkunst, duizenden jaren voor de geboorte van Christus. Ze vormen een culturele erfenis die zich in ons collectieve geheugen heeft ingeprent.^{vgl. 6}

Kostbaar tafellinnen is een integraal onderdeel van de uitzet van bruiden en bruidegommen. Als wit linnen werd het tot op hoge leeftijd met de hand in voldoende hoeveelheden gemaakt. Steurkleermakers gingen van boerderij naar boerderij en namen delen van het naaiwerk over. Ze werden netjes opgeborgen in prachtig beschilderde of versierde kisten en kasten als waardevolle bezittingen. Vele eeuwen lang werd de uitzet beschouwd als een teken van welvaart en de stap naar een onafhankelijk leven.

De betekenis van het tafelkleed wordt gesymboliseerd door de uitdrukking "het tafelkleed doorsnijden". Dit gebaar kondigt een vriendschap aan, ontbindt een gemeenschap of hechte familiebanden: "In de Middeleeuwen moesten getrouwde stellen die hun scheiding rechtsgeldig wilden maken een tafelkleed doorsnijden. Elk van hen behield zijn deel. Een van de zwaarste straffen was het afsnijden van het tafelkleed voor edellieden in de Middeleeuwen. Als het tafelkleed werd doorgeknipt, werden ze uitgesloten van de gemeenschap.⁷

Uit de Württembergse dynastie van graaf Eberhard, meldt Uhland na de nederlaag van de zoon in de Slag bij Reutlingen in 1388:

"Hij ontmoet de oude vader alleen bij het middageten, een ijskoud welkom! In de zaal wordt geen woord gehoord. Ulrich zit tegenover zijn vader aan tafel, zijn ogen zijn neergeslagen, wijn en vis worden hem gebracht; dan neemt de oude man een mes en spreekt geen woord, en snijdt het tafelkleed in tweeën tussen hen in."⁸

_{———————————————–}
vgl. 1. Riedel, Joschka: Einflüsse des antiken Symposions auf die christliche und jüdische Mahlpraxis. Geog-August-Universität Göttingen 2013. p.1 e.v.
vgl. 2. Trattner, Irma: Repräsentation mittelalterlicher Fest- und Tischkultur im Bild. Universität Salzburg/Kunstsuniversitä Linz. o.J. (ca. 2011), pp. 1-13.
vgl. 3. Tüpker, Ulrike: Kunst aus der Stille. Een eerbetoon aan het beeldweven van de Henriettenstiuftung. Hannover 2005. p. 39.
4e Vereniging van Protestantse Mesters in Beieren: De witte dekens en doeken op het altaar. www.kirchen-bayern.de
5 Heideloff, Carl Alexander von: Der christliche Altar, ärchälogisch und artistisch dargestellt. 1838 o.S., uit: Bayerische Staatsbibliothek.
Vgl. 6. Mecheels, Stefan et al: Culturele en industriële geschiedenis van textiel. S. 27ff. Bönnigheit. Over de vraag "Is vlas de oudste textielvezel?".
7 Goody, Jack: Over de geschiedenis van de familie. München 2002.
8 Uhland, Ludwig: De Slag om Reutlingen.

Heldere lijnen in neutrale tinten - concept voor collectieontwikkeling

Het basisthema van de jacquard tafellinnencollectie is het ontwerp met lineaire, gevouwen of organische structuren en fijne arceringen. De kleuren zijn in neutrale tinten tussen grijs, grijsblauw, beige en natuur. Associaties zoals blad- en plantstructuren, vertakkingen, plooien, rots- en kristalstructuren, schaduwen en silhouetten in de natuur en technologie zijn afgeleid van het brainstormen over het thema chaos en orde. Er ontstaan collages, tekeningen en schetsen. Digitale jacquardtechnologie maakt het mogelijk om handgetekende filigreinontwerpen als kleine series volgens vrije ontwerpen om te zetten in stof. In plaats van ornamentele weefvariaties wordt er gekozen voor schaduwgevende satijnen weefsels en de reductie tot neutrale tinten. De uiteindelijke confectie wordt met de hand gedaan als contrast met machinale productie zonder machinale naden. Het materiaal is beperkt tot linnen in de inslag en lyocell in het kettinggaren als geregenereerde vezel uit lokale bossen.

Werkproces en technische specificaties

Het uitgangspunt zijn handgetekende schetsen in potlood, kleurpotlood, inkt en collages.

De ontwerpen worden gedigitaliseerd en bewerkt in Photoshop, gereduceerd tot het gewenste aantal grijstinten, verfijnd in de lijnen, netjes gemaakt en tot in detail uitgewerkt. Voor de bindingen worden de ontwerpen in de lengte of over de hele lengte gereproduceerd. In het AraWeave bindprogramma worden de grijstinten bedekt met bindingen. Voor een uniform, terughoudend weefbeeld wordt gekozen voor satijnbindingen.

Het inslagmateriaal is fijn linnen in Nm 30 tot 40 en delicate grijze tot natuurlijke tinten. De inslagdichtheid is vastgesteld op 27 draden per centimeter voor een stof die goed op tafel ligt met een edele glans. De scheringdichtheid is 48 draden per centimeter met een scheringbreedte van 1,65 meter.

De tafellopers worden kruislings geweven. Dus na een lengte van 60 centimeter kan elke loper opnieuw ontworpen worden. Dit maakt unieke stukken en kleine series, proeven en experimenten mogelijk. De drielaagse weving maakt het noodzakelijk om na elke 55 centimeter te herhalen. Af en toe wordt er ook gekozen voor herhalingen van 27,5 centimeter.

De ontwerpen moesten ontwerpcriteria benaderen: hoeveel duidelijkheid moet er zijn, hoeveel verkleining, hoeveel detail is er mogelijk, hoeveel subtiliteit, arcering, condensatie, hoe fijn of breed een streek. Rechte lijnen of een schetsmatige indruk. Hoe gedraagt het ontwerp zich wanneer het geweven wordt, hoe gedraagt het zich wanneer het gewassen wordt, hoe ziet het eruit en hoe voelt het aan. Het resultaat is een serie geweven ontwerpen die licht en sierlijk, elegant en individueel lijken.